Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Nedir?

Tıkınırcasına yeme bozukluğu, bireyin aynı zaman dilimi içerisinde tüketebileceğinden çok daha fazla yiyeceği tükettiği, yeme davranışı üzerinde kontrolünün olmadığı ve yeme ataklarının sıkça tekrarlandığı bir yeme bozukluğu türüdür. Blumia nervozadan farklı olarak tıkınırcasına yeme bozukluğu döngüsünde fazla kalori alımını telafi edecek davranışlar (kusma, laksatif kullanımı, aşırı egzersiz... vb.) sergilenmemektedir.

Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan bireylerin herhangi bir yeme bozukluğu olmayan bireylere kıyasla tip 2 diyabet, hipertansiyon ve metabolik sendrom geliştirme riski çok daha fazladır. Bunun yanında %80 oranında yaşamlarının bir bölümünde anksiyete, madde kullanımı, duygu durum bozukluğu... vb. psikiyatrik tanılara sahip olmaktadırlar. Telafi edici davranışlarının bulunmaması sebebi ile de obezite vb. fiziksel komplikasyonlar da tıkınırcasına yeme bozukluğu ile birlikte görülmektedir.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Görülme Sıklığı

Tıkınırcasına yeme bozukluğu yetişkinlerde en sık görülen yeme bozukluğu türüdür. Tıkınırcasına yeme bozukluğu görülme sıklığı ortalama %3 oranındadır. Toplum temelli yürütülen araştırmalarda tıkınırcasına yeme bozukluğu başlangıcının yirmili yaşların başına denk geldiği ve kadınların tıkınırcasına yeme bozukluğu geliştirme olasılığının erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Tıkınırcasına yeme bozukluğu daha çok kadınlarda görülse bile yeme bozuklukları arasında erkeklerde görülme sıklığının en fazla olduğu yeme bozukluğudur.

Obezite teşhisi almış bireylerde tıkınırcasına yeme bozukluğu görülme sıklığı ortalama %8 iken kilo vermek için hastaneye başvuranlarda görülme sıklığı %25-30'dur. Ayrıca bariatrik cerrahi hastalarının da yarısı tıkınırcasına yeme bozukluğu tanısına sahiptir.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Nedenleri

Tıkınırcasına yeme bozukluğu nedenleri tam olarak belirli değildir. Yapılan gen araştırmalarından elde edilen veriler tıkınırcasına yeme bozukluğu tanısı almış bireylerin birinci derece akrabalarının da tanı alma olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanında beynin ödül/haz merkezi olan dopamin bölgesinde meydana gelen farklılaşmanın da tıkınırcasına yeme bozukluğu ataklarını arttırdığı düşünülmektedir. 

Psikolojik açıdan bakıldığında tıkınırcasına yeme bozukluğu ataklarında yeme davranışı bedeni kontrol altında tutmanın en ilkel yoludur. Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişiler vücut görünümlerine ve kilolarına fazlaca önem verir ve katı bir şekilde kontrol altında tutulması gerektiğini düşünürler. Anoreksiya nervoza ile benzerlik gösterdiği kısım her iki bozuklukta da beden algısında bozulma olması ve özellikle ergenlik döneminde bedenin kabulü ile ilgili yaşanan çatışmalardır.

Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişilerin dürtüsel ve bağımlı kişilik özellikleri sergilediği görülmektedir. Araştırmalar, özellikle çocukluk çağı ve aile bireylerinde görülen obezitenin, beden görünümüne dair olumsuz değerlendirmelere maruz kalmanın, depresyonun ve özgüven eksikliğinin tıkınırcasına yeme bozukluğu için risk faktörleri olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca erken dönemde bireyin yaşadığı travmatik yaşantılar da kendisine dair olumsuz düşünceler geliştirmesine sebep olur. Bu olumsuz düşünceler kendisini kilo, görünüm ve yeme davranışlarında gösterebilir. Özellikle duygusal sıkıntılarını bastırmak ve haz sağlamak için tıkınırcasına kontrolsüzce yemek yiyen bireyde bu davranış alışkanlık haline gelir ve tıkınırcasına yeme bozukluğu oluşur. 

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Belirtileri

• Ortalama 2 saat içerisinde çoğu kişinin yiyebileceğinden çok daha fazla besin tüketmek
• 3 ay içerisinde haftada minimum 1 kez yeme atağı
• Hiçbir şeyin kendisini yemekten alıkoyamayacağı hissi
• Yemeyi durduran sınırın bir süreliğine kaybolması
• Olağandan hızlı, rahatsızlık verecek düzeyde ve genelde acıkmadan yeme
• Tıkınırcasına yeme ataklarından sonra herhangi telafi davranışında bulunmama
• Ne kadar yediğinden utanıldığı için gizli yemek yeme
• Beden görünümünden hoşlanmama ve iğrenme
• Başarısız diyet girişimleri
• Depresyon, alkol/madde bağımlılığı, kişilik bozuklukları
• Tip 2 diyabet, obezite, hipertansiyon

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Tedavisi

Tıkınırcasına yeme bozukluğu tedavisinin ana hedefi yeme ataklarının ortadan kalkması ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılmasıdır. Bununla birlikte ideal kiloya ulaşma, obeziteye bağlı komplikasyonlarla ruhsal bozuklukların da tedavisi ana hedefler arasındadır. Tıkınırcasına yeme bozukluğu tedavi planlaması içerisinde farmakolojik destek (ilaç tedavisi), psikoterapi ve gerekli durumlarda bariatrik cerrahi bulunabilir. 

Tıkınırcasına yeme bozukluğu tedavisinde sıklıkla Bilişsel Davranışcı Terapi yöntemleri kullanılmaktadır. Bunun yanında tedavi sürecine mutlaka bireyin yakınlarının da dahil olması gereklidir. Yeme ataklarının altında yatan psikolojik temelleri çözümlemek ve eşlik eden başka psikiyatrik sorunlar var ise bunların tedavisi için farklı terapi ekolleri birleştirilerek kullanılabilir.

Terapi sürecinin ardından bir beslenme uzmanı desteği ile sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanma ve ideal kiloya ulaşma süreci ile tedavi devam etmelidir.

Yeme bozukluklarına genel bakış ile birlikte anoreksiya nervoza ve blumia nervoza hastalıklarına da yakından bakmak için yazılarımıza göz atabilirsiniz.